| Του Ευκλείδη Τσακαλώτου |
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Άγκαθα Κρίστι έγραψε την τελευταία υπόθεση του ιδιοσυγκρασιακού Βέλγου ντέτεκτιβ Ηρακλή Πουαρό (Curtain: Poirot’s Last Case). Το χειρόγραφο έμεινε κρυμμένο για πάνω από τριάντα χρόνια, για να βγει τελικά στη δημοσιότητα το 1975. Πρόκειται για το τελευταίο βιβλίο της Κρίστι που εκδόθηκε με την ίδια εν ζωή.
Στο μυθιστόρημα, ο Πουαρό παίρνει για πρώτη και μοναδική φορά το νόμο στα χέρια του, εκτελώντας ο ίδιος το δολοφόνο επειδή δεν μπορεί να αποδείξει την ενοχή του. Κατανοεί τους κινδύνους μιας τέτοιας πράξης, καθώς όμως πεθαίνει από ανίατη αρρώστια, ξέρει ότι δεν θα έχει άλλη ευκαιρία να παίξει το Θεό.
Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι αν σπάσεις ένα ταμπού μια φορά, ο πειρασμός να το κάνεις και δεύτερη είναι συχνά ακατανίκητος. Πριν από το καλοκαίρι, οικονομολόγοι που θα έπρεπε να ξέρουνε καλύτερα επιχειρηματολογούσαν ότι, αν δεν προσέξουμε, θα μας πετάξουνε εκτός ευρώ - οι ισχυροί της ευρωζώνης έχουν τον τρόπο τους να δημιουργήσουν μια υγειονομική ζώνη γύρω από την Ελλάδα, περιορίζοντας τις συνέπειες για άλλες οικονομίες. Νομίζω ότι μετά το καυτό καλοκαίρι που περάσαμε, κανείς πια δεν πιστεύει σε αυτή τη θεώρηση. Η έξοδος μιας χώρας από την ευρωζώνη ουσιαστικά μετατρέπει μια νομισματική ένωση σε ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Μετά από μια ελληνική έξοδο, οι επενδυτές στην Πορτογαλία ή την Ιταλία θα είχαν να αντιμετωπίσουν όχι μόνο ένα πιστωτικό ρίσκο, αλλά και ένα ρίσκο υποτίμησης του νομίσματος. Όπως κατανοούσε ο Πουαρό, όταν μια χώρα προβεί σε υποτίμηση, η πιθανότητα ενός δεύτερου κρούσματος αυξάνει δραματικά. Είναι για το λόγο αυτό που η απειλή της εξόδου έχει αποσυρθεί, αφού βεβαίως έπιασε ο εκβιασμός για τη λήψη νέων μέτρων.
Είναι γι΄ αυτό, εξάλλου, που το Σχέδιο Β εστιάζει τώρα σε μια ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, με κούρεμα του χρέους γύρω στο 50% και παραμονή της χώρας εντός της ευρωζώνης. Το ζήτημα είναι αν αυτό το σχέδιο μπορεί να δημιουργήσει μια υγειονομική ζώνη γύρω από την Ελλάδα. Κατά την άποψη μου δεν μπορεί. Από τη στιγμή που μια χώρα εντός ευρωζώνης χρεοκοπήσει, αυξάνονται ραγδαία οι πιθανότητες να ακολουθήσει μια άλλη χώρα. Οι επενδυτές θα είναι ακόμα πιο απρόθυμοι να κρατήσουν πορτογαλικά ή ιταλικά ομόλογα, με αποτέλεσμα είτε να απομακρυνθούν από τη συγκεκριμένη αγορά είτε να ζητήσουν απαγορευτικά επιτόκια. Έτσι, όμως, το κλίμα στις διεθνείς χρηματαγορές και στα χρηματιστήρια δεν πρόκειται να αντιστραφεί.
Η κρίση του 2008 άρχισε στο χρηματοπιστωτικό τομέα και μετά τη διάσωση των τραπεζών μετατράπηκε σε μια κρίση κρατικών χρεών. Τώρα αυτό το χρέος κινδυνεύει να τροφοδοτήσει ένα νέο γύρο κρίσεων στο τραπεζικό σύστημα. Η απαιτούμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα επιδεινώσει το πρόβλημα του κρατικού χρέους. Το Σχέδιο Β εμπεριέχει και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που θα επηρεαστούν από το ελληνικό κούρεμα. Και βέβαια, αν το ντόμινο πάρει φόρα, τα απαιτούμενα για την ανακεφαλαιοποίηση ποσά προκειμένου να καλυφτεί το χρέος της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και του Βελγίου θα ήταν τρομακτικά. Ένα οριζόντιο κούρεμα της τάξης του 25% για όλες αυτές τις χώρες θα κόστιζε πάνω από 900 δις. ευρώ. Θα ήταν πολύ φθηνότερο να πηγαίναμε σε ένα μοντέλο έκδοσης ομολόγων από την ευρωζώνη.
Τα πράγματα, όμως, δεν θα είναι καλύτερα ούτε για την Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το συνολικό πακέτο του Σχεδίου Β και τι άλλα μέτρα θα εμπεριέχει. Είναι αλήθεια ότι και η αριστερά έχει ζητήσει μια αναθεώρηση του χρέους με γενναίο κούρεμα. Αλλά συγχρόνως έχουμε πει ότι η προσέγγιση πρέπει να έχει (τουλάχιστον) δύο επιπλέον στοιχεία. Πρώτον, πρέπει να βρεθεί μια συνολική ευρωπαϊκή λύση για το πρόβλημα του ευρωπαϊκού χρέους. Χωρίς αυτό, τα προβλήματα μιας χώρας θα εξακολουθήσουν να διαχέονται σε όλες τις άλλες χώρες. Και, δεύτερον, πρέπει να βγούμε από το φαύλο κύκλο λιτότητας-ύφεσης που έχει εγκατασταθεί ως μόνιμο χαρακτηριστικό της ΕΕ (και όχι μόνο της ευρωζώνης, όπως αποδεικνύει η εμπειρία της Βρετανίας). Ακόμα και με κούρεμα, αν δεν υπάρξουν διαφορετικές πολιτικές στο ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο που να επηρεάζουν τη σχέση μεταξύ επιτοκίου και ρυθμού ανάπτυξης, και άρα τη δυναμική και τάση του χρέους, γρήγορα η Ελλάδα θα έχει ένα χρέος που δεν θα είναι διαχειρίσιμο.
Η κ. Μέρκελ φαίνεται να μη διαβάζει πολύ ούτε ιστορία ούτε οικονομική θεωρία, γι΄ αυτό και τα σχέδια που εκπονεί έχουν κοντά ποδάρια. Τουλάχιστον ας της χαρίσει ο κ. Παπανδρεόυ το Curtain, σε κάποια επόμενη συνάντησή τους, μήπως και κάτι της κάνει κλικ. Γιατί πολύ γρήγορα και η επόμενη τελική λύση θα φανεί εντελώς προσωρινή και πίσω από τις ανάγκες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου