Δεν μπορεί η θεωρία σου να είναι καλύτερη από τις υποθέσεις που χρησιμοποίησες, δεν μπορεί το εμπειρικό μοντέλο σου να καλύψει τη φτώχεια των πρωτογενών στοιχείων σου, δεν μπορεί η στρατηγική σου να ξεπεράσει τις θεωρητικές και ιδεολογικές, συχνά άρρητες, παραδοχές σου.
Η απόφαση της συνόδου βασίζεται σε συγκεκριμένες υποθέσεις. Δυστυχώς για το μέλλον του κόσμου της εργασίας στην Ελλάδα, και στην Ευρωζώνη, οι κυριότερες από αυτές δεν έχουν πια καμιά σχέση με την πραγματικότητα.
Η πρώτη υπόθεση έχει να κάνει με τη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα της ελληνικής περίπτωσης. Το κείμενο που δημοσιεύτηκε επιμένει σε αυτό και ευελπιστεί ότι καμία άλλη χώρα δεν θα χρειαστεί κούρεμα του χρέους στο μέλλον. Με λίγα λόγια η προσπάθεια είναι να δημιουργηθεί μια υγειονομική ζώνη γύρω από την Ελλάδα, όπως επιδιώχθηκε και το καλοκαίρι.
Και αυτό θα αποτύχει, όπως απέτυχε μετά τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου, και γιατί, όταν αφήνει κανείς μια χώρα να χρεωκοπήσει, ο πειρασμός να επαναληφθεί το πείραμα αυξάνεται, και γιατί τα νέα ποσά για το EFSF μπορεί να μην επαρκούν (ακόμα και αν ξεκαθαριστεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια ο τρόπος χρηματοδότησης του ταμείου).
Αλλά πιο σημαντικό ακόμα είναι το γεγονός ότι το πρόβλημα της Ελλάδας, και των άλλων PI(I)GS, δεν αφορά κυρίως το χρέος. Αντιθέτως αφορά την πραγματική οικονομία, το οικονομικό μοντέλο, τις μακροοικονομικές ανισορροπίες εντός της Ευρωζώνης. Μια λύση που δεν θίγει αυτά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι εκτός τόπου και χρόνου.
Αντιθέτως η δεύτερη υπόθεση υπονοεί ότι η ρίζα του κακού είναι η δημοσιονομική χαλαρότητα των κρατών μελών. Το κείμενο της απόφασης δίνει μεγάλη έμφαση σε αυτό, στη σημασία της πειθάρχησης, της εποπτείας και του συντονισμού, όπου ο συντονισμός κατανοείται ως μέσο για την επιβολή της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής.
Η ιδέα ότι η ίδια η λιτότητα μπορεί να αποτελεί το πρόβλημα απουσιάζει εντελώς. Και γι' αυτόν τον λόγο η λογική της απόφασης παραμένει στο δίπολο “περισσότερη λιτότητα, περισσότερα δάνεια”. Αλλά δεν είναι το θέμα μόνο οικονομικό. Η πειθάρχηση και ο συντονισμός χρειάζονται πολιτική νομιμοποίηση. Και αυτή η νομιμοποίηση θα απουσιάζει όσο το μοίρασμα της κυριαρχίας δεν επεκτείνει τη σφαίρα της δημοκρατίας και της συμμετοχής, όσο δεν φέρει τον κόσμο της εργασίας πιο κοντά στον χώρο όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις και προπαντός όσο δεν αντιμετωπίζει τις ανάγκες των πολλών.
Η τρίτη υπόθεση θεωρεί ως δεδομένο ότι οι χώρες που εφαρμόζουν πιστά τα σταθεροποιητικά προγράμματα έχουν και τις πιο ευνοϊκές προοπτικές για το μέλλον. Από αυτή τη σκοπιά στην απόφαση η Ιρλανδία παινεύεται πιο πολύ από την Πορτογαλία, που παινεύεται πιο πολύ από την Ιταλία, και έτσι φτάνουμε στη χώρα μας, που παίρνει λίγους, αλλά όχι μηδενικούς, επαίνους.
Αλλά τα πρωτογενή πλεονάσματα αποτελούν μόνο ένα από τα σκέλη στη δυναμική εξέλιξη του χρέους. Τα άλλα δύο είναι ο ρυθμός ανάπτυξης και το επιτόκιο. Αν δεν έχουμε ένα ρυθμό ανάπτυξης μεγαλύτερο από το επιτόκιο, τότε τα πρωτογενή πλεονάσματα συνήθως δεν επαρκούν και ενδέχεται να χειροτερεύουν την κατάσταση καθώς συμβάλλουν στο να πέσει το εισόδημα και να αυξάνεται ο λόγος χρέους ως προς το ΑΕΠ.
Τέλος, το κείμενο υποθέτει ότι η κάθε χώρα πρέπει να είναι υπεύθυνη για το δικό της χρέος. Και έτσι η απόφαση δεν προσπαθεί να δημιουργήσει μια μεγάλη αγορά ευρωπαϊκών ομολόγων, όπου από τη μια το μέγεθος της αγοράς θα δυσκόλευε τους κερδοσκόπους που θα ήθελαν να απεμπλακούν και από την άλλη θα πρόσφερε κάποια προστασία και αλληλεγγύη στις πιο αδύνατες οικονομίες.
Πίσω από όλα αυτά υπάρχει μια υπόθεση κλειδί που εμπεριέχει όλες τις άλλες υποθέσεις. Αυτή είναι ότι η οικονομική και χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική της Ε.Ε. έχει χτιστεί σε στέρεη βάση και το πολύ να χρειάζεται μερικές και μικρές διορθώσεις. Και ακριβώς επειδή αυτή η υπόθεση είναι θεμελιακά λανθασμένη, οι ηγέτες της Ευρωζώνης όχι μόνο δεν προτείνουν σωστές λύσεις, αλλά δεν θέτουν καν τα σωστά ερωτήματα.
*Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
(*Σκουπίδια βάζεις, σκουπίδια βγάζεις)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου