Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) η «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ) και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) διαπραγματεύονται σκληρά μεταξύ τους για το πώς να οργανώσουν καλύτερα τη σωτηρία της ελληνικής οικονομίας. Και φαίνεται πως τελικά κατέληξαν σε ένα είδος προσωρινής συμφωνίας. Αλλά τελικά οι επιθυμίες της ΕΕ, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ δεν μετράνε και τόσο, χωρίς τη συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης. Που κάθε άλλο παρά δεδομένη είναι.
Κατ' αρχήν οι Έλληνες μοιάζει να έχουν μπουχτίσει με τη λιτότητα και φαίνονται πολύ απρόθυμοι στο να αποδεχθούν τους ακόμα αυστηρότερους όρους που τους ζητούνται προκειμένου να χρηματοδοτηθούν κι άλλο και να αποφύγουν τη χρεοκοπία. Η ελληνική οικονομία ταλαιπωρείται εδώ και δύο ήδη χρόνια. Οι ακατάπαυστες, μαζικές λαϊκές διαμαρτυρίες, οι τακτικές γενικές απεργιακές κινητοποιήσεις και η ανταρσία των βουλευτών έχουν μονιμοποιήσει την αναστάτωση στους δρόμους της Αθήνας. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου παραπαίει.
Οι Έλληνες αρχίζουν να αναρωτιούνται μήπως υπάρχει κάποια άλλη, ευκολότερη διέξοδος από την κρίση. Αναπόδραστα, η εμπειρία της Αργεντινής εδώ και δέκα χρόνια συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον.
Τα τρία χρόνια που εξελισσόταν η κρίση της, η οικονομία της Αργεντινής πάλευε ενάντια στην ύφεση, που στα τέλη του 2001 είχε φθάσει συνολικά στο 8.4%. Αλλά το δανειακό της άχθος ήταν τέτοιο που τελικά η χώρα αποφάσισε να αναδιαρθρώσει το χρέος της, πράγμα που το 2002 οδήγησε σε περαιτέρω ύφεση, της τάξης του 11%. Αλλά η αποδέσμευση του εθνικού της νομίσματος από το δολάριο κι η επακόλουθη ραγδαία υποτίμησή του, πυροδότησαν επίσης την ανάπτυξη. Αφού έφτασε στο ναδίρ το 2002, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ, η οικονομία της Αργεντινής αναπτύσσεται έκτοτε με μέσο όρο της τάξης του 7.4% ετησίως. Το σημαντικότερο, το εθνικό προϊόν της χώρας είχε ξεπεράσει τα προ της κρίσης επίπεδά του, μέσα σε τρία μόνο χρόνια μετά τη χρεοκοπία της.
Συγκρίνετέ το τώρα αυτό με τις προοπτικές της Ελλάδας. Το ΔΝΤ προβλέπει πως ως το τέλος της τρέχουσας χρονιάς η ύφεση θα έχει φθάσει στο 9.3% κάτω από το ζενίθ του 2008. Αν και οι ειδήμονες του ΔΝΤ διαβεβαιώνουν πως η Ελλάδα θα επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2012, αυτό δύσκολα γίνεται πιστευτό. Αν ξέρουμε κάτι για την ελληνική κρίση, είναι πως όλες οι προβλέψεις αποδείχθηκαν υπεραισιόδοξες. Το χειρότερο όμως είναι πως ακόμα κι αν αρχίσει πράγματι να αναπτύσσεται, η ελληνική οικονομία προβλέπεται να το κάνει αυτό με αναιμικό τρόπο, της τάξης του 2% ετησίως. Για να επιστρέψει στα επίπεδα του 2008, η ελληνική οικονομία θα πρέπει να περιμένει τουλάχιστο ως το 2016.
Οπότε τελικά οι Έλληνες ίσως να αποφασίσουν πως η πορεία της Αργεντινής μπορεί να είναι προτιμότερη. Με άλλα λόγια, χρεοκοπία, έξοδος από την ευρωζώνη και υποτίμηση. Πιθανότατα αυτό ακριβώς προεξοφλούν ήδη οι χρηματαγορές.
Όπως είναι γνωστό, ο οικονομολόγος του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Μπάρι 'Αικενγκριν(Barry Eichengreen), έχει προειδοποιήσει πως κάθε σκέψη για αποχώρηση μιας χώρας από την ευρωζώνη είναι εκτός συζήτησης, διότι κάτι τέτοιο θα πυροδοτούσε τη «μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων». Πολύ πριν ολοκληρωθεί η μακρά πολιτική διαδικασία που απαιτείται προκειμένου να ολοκληρωθεί η αποχώρηση αυτή, οι επενδυτές θα έχουν ήδη «ψηφίσει με τα πορτοφόλια» τους. Θα έχουν ξεφορτωθεί τα χρεόγραφα της χώρας και θα έχουν αποχωρήσει από τις τράπεζές της.
Πάνω-κάτω, αυτό έχει ήδη συμβεί στην περίπτωση της Ελλάδας. Τα διετή ελληνικά κρατικά ομόλογα έχουν επιτόκιο... 28% ενώ τα δεκαετή πωλούνται στη δευτερογενή αγορά σε τιμή κάτω του μισού της ονομαστικής τους αξίας. Εδώ και μήνες, οι καταθέτες αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις ελληνικές τράπεζες. Το μόνο που κρατάει στη ζωή την Ελλάδα είναι τα δάνεια της ΕΕ και του ΔΝΤ. Δάνεια που πρέπει να εξοφληθούν.
Αλλά αν οι Έλληνες αποφασίσουν πως έχουν ήδη υποστεί τις βασικότερες συνέπειες της αποχώρησής τους από την ευρωζώνη χωρίς να μπορούν να επωφεληθούν από κανένα από τα πλεονεκτήματά της, ίσως τελικά να αρχίσουν να κινούνται προς την έξοδο από το κοινό νόμισμα.
Αλλά αυτό θα έθετε την ΕΕ και την ΕΚΤ σε τρομερά δύσκολη θέση. Τυχόν χρεοκοπία της Ελλάδας και αποχώρησή της από την ευρωζώνη θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια συστημική κρίση που θα επεκτεινόταν στο σύνολο του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού τομέα, λόγω της πελώριας έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών στα ελληνικά χρεόγραφα. Η ΕΕ δε θέλει να υποκύψει στην Ελλάδα λόγω του κόστους που θα σήμαινε κάτι τέτοιο και διότι φοβάται την «ηθική ζημία». Όπως όμως έχει ήδη δείξει η διαχείριση της οικονομικής κρίσης, ο σχολαστικισμός πάει περίπατο όταν οι ζημιές μεγαλώνουν.
Η «τράπεζα της Αγγλίας» προειδοποιούσε δημοσίως για τις συνέπειες τυχόν ενίσχυσης της τράπεζας «νόρθερν ροκ». Μετά την κατάρρευση της «Λέμαν μπράδερς» όμως, έσπευσε πρόθυμα να ενισχύσει με πελώρια ποσά το σύνολο του καταρρέοντος βρετανικού τραπεζικού συστήματος.
Οι Γερμανοί, Ολλανδοί και Φιλανδοί πολιτικοί μπορεί να ανησυχούν για το πώς θα φανεί στους ψηφοφόρους τους η παράδοση εκ μέρους τους στην Ελλάδα κολοσσιαίων χρηματικών ποσών· αλλά ξέρουν πως οι εναλλακτικές λύσεις που διαθέτουν είναι ακόμα χειρότερες.
Κατά ειρωνικό τρόπο, τη στιγμή που οι Έλληνες αποφασίσουν πως η αποχώρησή τους από το ευρώ δεν είναι απλά δυνατή, αλλά είναι και επιθυμητή, ο πυρήνας της ΕΕ, με τη Γερμανία επικεφαλής, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα σπεύσει να τους δώσει «γη και ύδωρ», συμπεριλαμβανομένης της διαγραφής ολόκληρου του ελληνικού χρέους.
Πριν το κάνουν αυτό φυσικά, τα κράτη-μέλη του πυρήνα της ΕΕ θα πρέπει να έχουν υπολογίσει το κόστος της απαγκίστρωσης της Ελλάδας από το ευρώ σε σχέση με μια ακόμα επιχείρησηδιάσωσης του τραπεζικού τους συστήματος. Και δεν είναι μόνο η Ελλάδα: η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, και πιθανότατα η Ισπανία και η Ιταλία πιθανότατα θα ζητήσουν κι εκείνες παραχωρήσεις, αν δουν πως η Ελλάδα πέτυχε μια εξαιρετικά ευνοϊκή συμφωνία. Πιθανότατα η εξέλιξη αυτή θα αποδειχθεί καταστροφική για τους πολιτικούς που θα την υλοποιήσουν. Αλλά όσο περισσότερο οι Έλληνες πείθονται πως μπορούν να τα καταφέρουν και μόνοι τους, τόσο περισσότερες θα πρέπει να είναι οι παραχωρήσεις της ΕΕ που θα τους πείσουν να μην ακολουθήσουν αυτό το δρόμο.
Μπορεί να το κάνει αυτό η Ευρώπη, χωρίς να την πάθει όπως η Ιρλανδία, που κατέρρευσε υπό το βάρος χρεών τρίτων; Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε ποιος θα βάλει πού την «κόκκινη γραμμή» όσον αφορά τη στήριξη της Ελλάδας.
Ο Alen Mattich είναι οικονομικός συντάκτηςπηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου