Αν κάναμε σ’ αυτό το κείμενο μια θεωρητική ανάλυση πάνω στο θέατρο θα μιλούσαμε σίγουρα, όπως μας προϊδεάζει ο τίτλος του κειμένου, για τον Μάρτιν Έσλιν, τον επινοητή αυτής της λέξης ,τον Αλμπέρ Καμύ, τον Μπέκετ, τον Ιονέσκο, θα κάναμε και μια αναφορά στο μύθο του Σίσυφου, αλλά και στο ότι η ζωή είναι εμφύτως χωρίς νόημα, όπως υποστήριζε ο Αλμπέρ Καμύ. Παράλληλα θα αναφέραμε ότι το θέατρο του παραλόγου κατάγεται από τον Νανοϊσμό, α-νόητη ποίηση και ότι οι κριτικοί αυτού του ρεύματος το ονόμασαν και ΑΝΤΙ-θέατρο. Εδώ ακριβώς θέλω να σταθώ στο αντιθέατρο, στην ανοησία της καθημερινότητας και στην εσκεμμένη πολιτισμική υποβάθμιση.
Είναι γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας οικονομικής κρίσης. Όμως, πέρα από την οικονομική κρίση, υπάρχει πολιτισμική κρίση και κρίση αξιών και το αντιλαμβανόμαστε έντονα στην καθημερινότητα μας. Το παράλογο, από όπου κι αν προέρχεται, έχει κυριαρχήσει στη ζωή μας τον τελευταίο καιρό και λόγω της αλληλεπίδρασης του με το «σύστημα», αφού το ένα τροφοδοτεί το άλλο, αποκτά έντονη παρουσία στην καθημερινότητά μας. Έτσι βλέπουμε μια συντονισμένη προσπάθεια του συστήματος να θέλει να μας επιβάλει τον εθισμό και την αποδοχή του παραλόγου. Νομίζω πως όλοι καταλαβαίνουμε τους λόγους που αυτή η σχέση – παράλογο και σύστημα - στις μέρες που ζούμε αποτελεί στοίχημα για πολλούς και γίνεται ότι είναι δυνατό για να διατηρηθεί ανεπηρέαστη.
Αφορμή για να γράψω αυτό το κείμενο αποτέλεσε η πρωτοφανής, βίαιη και παράλογη επίθεση στην παράσταση «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ, μια ιστορία του Σταθμού Λαρίσης» του Θεάτρου Τέχνης. Πίσω από αυτό το ακραίο περιστατικό χουλιγκανισμού κρύβεται μια έλλειψη παιδείας και πολιτισμού αλλά κυρίως λογικής. Αν την ίδια μέρα και ώρα είχε γίνει μια αντίστοιχη επίθεση από τα ίδια άτομα με σπασίματα και πολλές βόμβες μολότοφ σε έναν σύνδεσμο του ΠΑΟΚ αυτό θα ήταν ένα περιστατικό που θα περνούσε απαρατήρητο από όλους, δυστυχώς βέβαια λόγω της συχνότητάς του στην εποχή μας, αλλά εδώ μιλάμε για επίθεση σε ένα θέατρο, ένα χώρο τέχνης και πολιτισμού και όλα αυτά επειδή αναγράφεται στον τίτλο της παράστασης η λέξη ΠΑΟΚ. Τα πραγματικά αίτια πίσω από ένα φαινόμενο πρωτοφανούς βίας σε μια πολιτιστική δραστηριότητα πρέπει να αναζητηθούν πρώτιστα στα μεγάλα κοινωνικά αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν σήμερα ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι, στην υποβάθμιση της παιδείας και του πολιτισμού, στον κοινωνικό αποκλεισμό μιας σημαντικής μερίδας της νεολαίας. Όμως εκεί που πρέπει να σταθούμε είναι στην έλλειψη πολιτισμού και παιδείας που κυριαρχεί στην κοινωνία μας.
Η αξία του πολιτισμού είναι διαχρονική, όμως σε περιόδους κρίσης σαν αυτή που διάγουμε, η αξία της πολλαπλασιάζεται. Το πολιτιστικό περιβάλλον ενός τόπου διαμορφώνεται από την πολιτιστική κληρονομιά και τη ζώσα πνευματική δημιουργία στους τομείς των γραμμάτων και των τεχνών. Οι δύο αυτές αλληλοσυμπληρούμενες συνιστώσες επηρεάζουν καθοριστικά όλους τους τομείς και τις εκφάνσεις της κοινωνικής πραγματικότητας, ανάμεσά τους και την πολιτική, την καθημερινή ζωή και τις συμπεριφορές των ανθρώπων. Ωστόσο κάπου εδώ έρχονται και παρεμβαίνουν, όπως πάντα δυναμικά, οι ισχυροί μηχανισμοί του συστήματος τα ΜΜΕ. Τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας διαδραματίζουν έναν έντονο πολιτιστικό ρόλο, τις περισσότερες φορές με αρνητικό πρόσημο, που έχει άμεσες αρνητικές συνέπειες και επιρροές σε όλο το πολιτιστικό περιβάλλον ενός τόπου.
Δεν αντιλέγουμε ότι ο σύγχρονος πολιτισμός είναι ο πολιτισμός της εικόνας, το θέμα είναι όμως ποια εικόνα θα επιλέξεις… Όσο και αν η ρήση είναι υπερβολική, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι στο επίκεντρο εκείνου που σήμερα νοείται ως πολιτισμός βρίσκεται όντως η τηλεόραση, και κυρίως η ιδιωτική. Τον τελευταίο καιρό όμως έχει παρατηρηθεί μια εσκεμμένη και συντονισμένη προσπάθεια, από συγκεκριμένα μέσα ενημέρωσης, με στόχο τη ν πολιτισμική υποβάθμιση. Και επειδή η τηλεόραση στην εποχή μας κυριαρχεί -κακώς- σε σχέση με τα άλλα μέσα ενημέρωσης, θα αναφερθούμε πιο ειδικευμένα στο ρόλο που διαδραματίζει αυτή στην πολιτισμική απαξίωση.
Τα μεγάλα κανάλια στην πλειονότητά τους λένε ακριβώς τα ίδια πράγματα σε βαθμό πού δεν μπορείς σχεδόν να τα ξεχωρίσεις και με αυτόν τον τρόπο αποτελούν την πιο συντονισμένη ηχώ της κυβέρνησης και του ΔΝΤ. Αποτελούν το καλύτερο φερέφωνο του κράτους και σε κάνουν να απορείς πραγματικά γιατί το κράτος συνεχίζει και πληρώνει την ΕΡΤ όταν τα ιδιωτικά κανάλια κάνουν «τζάμπα» τόσο χυδαία προπαγάνδα. Η έλλειψη παιδείας και πολιτισμού φαίνεται στον τρόπο που επιλέγουν να κάνουν αυτή την προπαγάνδα που χωρίς υπερβολή, μπορεί να χαρακτηριστεί και ως τρομοκρατία. Όποιος καλεσμένος τους είναι αντικυβερνητικός και έχει διαφορετικές απόψεις από αυτές που αυτοί θέλουν να βγάλουν προς τα έξω, κάνουν τα πάντα για να του κάνουν την ζωή δύσκολη ,τον διακόπτουν πριν καν ολοκληρώσει μια σκέψη και ό,τι πει το αλλοιώνουν και το παραφράζουν με απίστευτη ευκολία. Ταυτόχρονα, όταν βλέπουν πολίτες, ανθρώπους ενωμένους και έτοιμους να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους συντονισμένα αρχίζουν την διαστρέβλωση, απαξιώνουν απόψεις και στάσεις ζωής και προκαλούν διχόνοια ανάμεσα σ αυτούς που μάχονται για ό,τι τους ανήκει. Με απίστευτη ευκολία βάζουν στο ίδιο μίξερ τους μετανάστες που κάνουν απεργία πείνας, τη νομική και το άσυλο, τους γιατρούς, τους φαρμακοποιούς, του πολίτες της Κερατέας που μάχονται για να μην μεγαλώσουν τα παιδία τους δίπλα από σκουπίδια, τους εργαζομένους τον μέσων μεταφοράς, τους φοιτητές και τους πολίτες που έχουν σηκώσει το κίνημα ενάντια στα διόδια και στα εισιτήρια των ΜΜΜ και στο τέλος βγαίνει ένα μίγμα απωθητικό που σε κάνει να πιστέψεις ότι όλοι αυτοί που αντιστέκονται και υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους είναι γραφικοί και παρανοϊκοί. Αν αυτή η στάση τους δεν είναι άκρως φασιστική και γκεμπελιστική τότε τι είναι;
Εδώ έρχεται η ώρα της Αριστεράς, η οποία δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια απέναντι στο φαινόμενο του «πολιτισμικού λαϊκισμού» που παράγουν διαρκώς τα Μέσα Ενημέρωσης. Επειδή όμως η ενημέρωση είναι δικαίωμα του λαού, καλείται η ίδια να βρει και να προτείνει διεξόδους που θα προσφέρουν έγκυρη και πολύπλευρη ενημέρωση στον κόσμο με υψηλό πολιτιστικό επίπεδο. Επιδίωξή της πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός νέου πολιτιστικού περιβάλλοντος και πολιτικού ήθους και ο επαναπροσδιορισμός των κοινωνικών αξιών, στον πυρήνα των οποίων θα βρίσκονται οι έννοιες της ελευθερίας, της κοινωνικής ισότητας, της προστασίας της φύσης, της χειραφέτησης του ανθρώπου, της αλληλεγγύης, η ποιότητα ζωής, η βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντός μας.
Στην προοπτική μια τέτοιας πολιτισμικής αναγέννησης, γιατί περί αυτού πρόκειται, ο πολιτισμός πρέπει να μας βγάλει από το αδιέξοδο που βρισκόμαστε και να αναδειχθεί σε ουσιαστικό πυλώνα για την ανασυγκρότηση της κοινωνίας μας. Πρέπει να καταλάβουμε τη σημασία του πολιτισμού και της τέχνης: το θέατρο, ο κινηματογράφος και το βιβλίο μπορεί να μη γεμίζουν άδεια στομάχια, τονώνουν όμως άδεια βλέμματα, που βρίθουν στην εποχή μας, και αποτελούν ένα σημείο αναφοράς, εκεί που όλα τα άλλα δείχνουν ότι καταρρέουν. Στο μύθο του Σίσυφου ας πάρουμε εμείς τη θέση του Δία και η κυβέρνηση με το ΔΝΤ και τα φερέφωνα τους ας εισπράξουν τη Σισύφεια τιμωρία τους …
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου