Παρωδία αυτοδιοίκησης, το αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο .

Της Δέσποινας Σπανούδη*

Όσες ενστάσεις και αν είχαμε με τον Καλικράτη, όσο και αν γνωρίζαμε το ρόλο που καλούνται να παίξουν οι νέοι «οργανισμοί αυτοδιοίκησης» σε συνθήκες κοινωνικής  επιδρομής, η πραγματικότητα ξεπέρασε τις προβλέψεις. Στους πρώτους 6 μήνες λειτουργίας ακόμη και θιασώτες του Καλλικράτη όπως ο περιφερειάρχης Στερεάς, «καταγγέλλουν» δυσλειτουργίες και ανεπαρκείς πόρους που δεν έχουν καν εξασφαλιστεί ότι θα αποδοθούν. Οι νέες περιφέρειες μετατράπηκαν σχεδόν αυτόματα σε άκαμπτες όσο και παραλυτικές γραφειοκρατίες, ικανές μόνο για να εξυπηρετήσουν κεντρικά σχεδιασμένες επιλογές.

Μέχρι σήμερα:

1. Το περιφερειακό συμβούλιο είναι πειθήνιο όργανο προπαγάνδισης και εφαρμογής της κυβερνητικής πολιτικής. Την διαμόρφωση προτάσεων για τα φλέγοντα προβλήματα της περιφέρειας, η περιφερειακή αρχή την έχει αντικαταστήσει με παρέλαση κυβερνητικών παραγόντων (Χρυσοχοίδης για την ανάπτυξη, Σκανδαλίδης για τα αγροτικά, Καραβασίλη για το περιβάλλον) χωρίς καν να μπαίνει στον κόπο να προετοιμάζει τη συζήτηση. Σε κρίσιμα θέματα όπως οι συγχωνεύσεις και η υποβάθμιση σχολείων και νοσοκομείων, η παραχώρηση των εθνικών δρόμων σε μεγαλοεργολάβους και τα πανάκριβα διόδια, το χωροταξικό για τις ιχθυοκαλλιέργειες -σε ήδη επιβαρυμένες περιοχές κατ’ επιλογήν των επενδυτών- η εκποίηση της ΛΑΡΚΟ, η υποβάθμιση των τρένων στη Στερεά, η παράδοση των ορεινών όγκων σε ιδιώτες για αιολικά και εξορύξεις, η (μη) διαχείριση των απορριμμάτων (όπου στο βάθος του δημιουργημένου αδιεξόδου καραδοκούν 2,3 μεγαλοεργολάβοι που διεκδικούν να μας μετατρέψουν σε τριτοκοσμική περιοχή καύσης σκουπιδιών) και σε άλλα, το περιφερειακό συμβούλιο είτε αγνόησε κινήματα και αιτήματα των τοπικών κοινωνιών, είτε απέφυγε να πάρει οποιαδήποτε ουσιαστική πρωτοβουλία.
2. Το περιφερειακό συμβούλιο είναι πολύ μακριά από τους πολίτες αλλά πολύ κοντά στους μεγαλοπεπιχειρηματίες και μεγαλοεργολάβους. Είναι αδύνατο ο πολίτης της Σκύρου ή των Δερβενοχωρίων αλλά ακόμη και της Χαλκίδας ή της Άμφισσας να ενημερώνεται και να παρεμβαίνει στα τεκταινόμενα στη Λαμία. Από την άλλη πλευρά είναι πολύ πιο εύκολο για τον Μπόμπολα, τον Στασινόπουλο ή τον Μυτιληναίο (και λοιπούς), να συνδιαλέγονται με μια και μόνη περιφερειακή αρχή και με παρατάξεις που εκπροσωπούν τα κόμματα του κοινοβουλίου. Στους τέως νομούς έχουν εγκατασταθεί αντιπεριφερειάρχες ως «τοπάρχες» που αποφασίζουν για τα πάντα: από τα καθήκοντα υπαλλήλων μέχρι την επιλογή έργων και παρεμβάσεων.
3. Το περιφερειακό συμβούλιο απογυμνώνεται συστηματικά από κάθε ουσιαστικό περιεχόμενο και μετατρέπεται σε τυπικό γραφειοκρατικό όργανο. Τα θέματα των συνεδριάσεων είτε αφορούν μια τετριμμένη αδιάφορη υπηρεσιακή διαδικασία, είτε -ακόμη χειρότερα -παρουσιάζονται ως τέτοια. Όλες οι αρμοδιότητες για το περιβάλλον και τη χωροταξία, (δηλαδή ένα πολύ μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων του περιφερειακού συμβουλίου) μεταφέρθηκαν σε μια μικρή επιτροπή  εκτός του όποιου διαλόγου του συμβουλίου.
4. Το περιφερειακό συμβούλιο λειτουργεί με προχειρότητα και κυνισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιλογή με συνοπτικές διαδικασίες του  «Συμπαραστάτη του πολίτη», που τελικά ακυρώθηκε. Σχεδόν όλα τα θέματα ψηφίζονται ακριβώς όπως εισάγονται και η πιθανότητα να αλλάξουν γνώμη σύμβουλοι της συμπολίτευσης κατά τη διάρκεια της συζήτησης είναι σχεδόν μηδενική. Ελάχιστα είναι τα θέματα που έχουν δεχθεί να συζητηθούν εκτός ημερήσιας διάταξης και μόνο όταν τα θέτουν οι δύο μεγαλύτερες παρατάξεις του συμβουλίου. Στις γραπτές ερωτήσεις συχνά δεν απαντούν. Σοβαρά θέματα έρχονται χωρίς εισηγήσεις ή εξετάζονται αποσπασματικά, για να αναφέρουμε μερικά μόνο ενδεικτικά δείγματα από τη λειτουργία του συμβουλίου….
5. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η αδυναμία των συμβούλων και των παρατάξεων να ασκήσουν ουσιαστικό ρόλο. Με αρμοδιότητα να απλώνεται σε 5 νομούς -τώρα περιφερειακές ενότητες- και χωρίς καμία διοικητική, τεχνική ή άλλη υποστήριξη,  είναι δυσβάσταχτο για οποιονδήποτε περιφερειακό σύμβουλο με εργασία και υποχρεώσεις, ακόμη και να συμμετέχει στις ολοήμερες συνεδριάσεις, συναντήσεις κλπ.. Στα περισσότερα θέματα, οι περισσότεροι δεν έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν τι καλούνται να ψηφίσουν. 

Έτσι λοιπόν έχουμε ένα συμβούλιο που δεν είναι ούτε αυτοδιοίκηση αλλά ούτε και «μικρή βουλή». Όπως στη χώρα έτσι και στην περιφέρεια, κυβερνά μια μειοψηφία εκλεγμένη από το 20 % περίπου του εκλογικού σώματος, (που αντίθετα με την κυβέρνηση δεν ανατρέπεται πριν το τέλος της θητείας της). Όπως και στη χώρα έτσι και στην περιφέρεια η μειοψηφία που άρχει, δεν έχει τη δυνατότητα αλλά και δεν ενδιαφέρεται να υποστηρίξει τον προσανατολισμό σε μια άλλης μορφής παραγωγή και οικονομία, βιώσιμη οικολογικά, κοινωνικά δίκαιη κτλ. Όπως και στη χώρα έτσι και στην περιφέρεια, δεν μπορούν και δεν θέλουν ούτε καν να παίξουν το ρόλο ρυθμιστή ώστε να μην καταστρέφουν τις προϋποθέσεις αναπαραγωγής ακόμη και του συστήματος που υπηρετούν. 

Αυτή την παρωδία δεν μπορούμε να την νομιμοποιήσουμε. Οι θεσμοί που χρειαζόμαστε πρέπει να υπηρετούν την δημοκρατική συγκρότηση, την ελεύθερη έκφραση και τις κοινωνικές ανάγκες και όχι να αποτελούν όχημα επιβολής κάθε αυθαιρεσίας. Θα συμμετέχουμε μόνο όταν και όπου νομίζουμε ότι έχει κάποια σημασία. Γνωρίζουμε ότι οι πραγματικές αλλαγές γίνονται μέσα στην κοινωνία. Θα συνεχίσουμε λοιπόν να δίνουμε το «παρών» στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα, στις αντιστάσεις που αναπτύσσονται στις πλατείες, στους χώρους εργασίας, στις εθνικές οδούς, στις τοπικές κοινωνίες και θα επιχειρούμε να εκφράσουμε με όποιο τρόπο μπορούμε καλύτερα τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις στο επίπεδο της περιφέρειας.

* περιφερειακή σύμβουλος Στερεάς