Η κυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης.

Του Τζέφρι Σακς* 

Ζούμε σε μια εποχή όπου οι πιο σημαντικές δυνάμεις που επηρεάζουν όλες τις οικονομίες είναι παγκόσμιες, όχι τοπικές. Ο,τι συμβαίνει "στο εξωτερικό" - στην Κίνα, την Ινδία, και αλλού - επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό ακόμη και μια οικονομία τόσο μεγάλη όσο των ΗΠΑ.

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει προκαλέσει φυσικά κάποια μεγάλα οφέλη για την κόσμο, ανάμεσά τους την ταχεία εξάπλωση προηγμένων τεχνολογιών όπως το Ιντερνετ και η κινητή τηλεφωνία. Εχει επίσης μειώσει ραγδαία την φτώχεια σε πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες - πράγματι, μόνο για αυτόν τον λόγο, η παγκόσμια οικονομία χρειάζεται να παραμείνει ανοιχτή και αλληλοσυνδεόμενη.

Αλλά η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει και μεγάλα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Πρώτον, έχει αυξήσει το περιθώριο για φοροδιαφυγή, εξαιτίας της ταχείας εξάπλωσης φορολογικών παραδείσων στον κόσμο. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν πολύ περισσότερες ευκαιρίες από πριν να μην καταβάλλουν το δίκαιο μερίδιο της φορολόγησής τους.

Επιπλέον, η παγκοσμιοποίηση δεν έχει μόνο κερδισμένους, αλλά και χαμένους. Σε χώρες με υψηλά εισοδήματα, όπως οι ΗΠΑ, η Ευρώπη, και η Ιαπωνία, οι μεγαλύτεροι χαμένοι είναι οι ανειδίκευτοι εργάτες που δεν μπορούν να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά τα φτηνά εργατικά χέρια στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Αυτό που απαιτεί, επομένως, η παγκοσμιοποίση είναι έξυπνες κυβερνητικές πολιτικές. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθήσουν εκπαίδευση υψηλής ποιότητας, ώστε να εξασφαλίσουν ότι οι νέοι είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Θα πρέπει να αυξήσουν την παραγωγικότητα κατασκευάζοντας σύγχρονες υποδομές και προωθώντας την επιστήμη και την τεχνολογία.

Η ανάγκη για πολύ αποτελεσματική διακυβέρνηση στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι το μήνυμα-κλειδί του νέου μου βιβλίου με τίτλο "Το Τίμημα του Πολιτισμού" ("The Price of Civilization"). Για να το θέσω απλά, σήμερα χρειαζόμαστε περισσότερη διακυβέρνηση, όχι λιγότερη. Αλλά και ο ρόλος της κυβέρνησης χρειάζεται επίσης να εκσυγχρονιστεί, ανάλογα με τις συγκεκριμένες προκλήσεις που θέτει η αλληλοσυνδεόμενη παγκόσμια οικονομία.

Επί 30 χρόνια, οι ΗΠΑ κινούνται προς την λάθος κατεύθυνση, μειώνοντας τον ρόλο της κυβέρνησης στην εσωτερική οικονομία αντί να προωθούν τις επενδύσεις που χρειάζονται για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και του εργατικού δυναμικού. Οι πλούσιοι έχουν ωφεληθεί βραχυπρόθεσμα, από τις τεράστιες μειώσεις φόρων. Οι φτωχοί έχουν υποφέρει από την ανεργία και τις περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες.

Ο Μπαράκ Ομπάμα άρχισε να κινείται σταδιακά προς τα αριστερά. Μετά από τρία χρόνια, στα οποία η κυβέρνησή του φλέρταρε με τα λόμπι των επιχειρήσεων, άρχισε επιτέλους να δίνει έμφαση στην ανάγκη να πληρώσουν οι πλούσιοι περισσότερους φόρους.

Αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ανάμεσά τους η Ισπανία, η Δανία, και η Ελλάδα, φαίνεται επίσης ότι κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Η Ισπανία επέβαλε προσφάτως έναν νέο φόρο εισοδήματος στους πιο πλούσιους φορολογουμένους. Η Δανία εξέλεξε μια κεντρο-αριστερή κυβέρνηση που δεσμεύεται για μεγαλύτερες κρατικές δαπάνες που θα χρηματοδοτηθούν από νέους φόρους στους πλουσίους. Και η Ελλάδα μόλις ψήφισε νέο φόρο στην κατοικία επιχειρώντας να μειώσει το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης ζητήσει έναν νέο Φόρο Χρηματοπιστωτικών Συναλλαγών (FTT) για την συγκέντρωση 75 δισ. δολαρίων τον χρόνο. Η Επιτροπή συμφώνησε επιτέλους ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας στην Ευρώπη έχει υπο-φορολογηθεί. Ο νέος FTT μπορεί να συναντήσει πολιτική αντίσταση στην Ευρώπη, ιδίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τον μεγάλο και ισχυρό τραπεζικό τομέα, αλλά τουλάχιστον η αρχή της μεγαλύτερης φορολογικής δικαιοσύνης βρίσκεται ψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα.

Οι πιο επιτυχημένες οικονομίες στον κόσμο σήμερα είναι στην Σκανδιναβία. Χρησιμοποιώντας την υψηλή φορολογία για να χρηματοδοτούν ένα υψηλό επίπεδο κρατικών υπηρεσιών, αυτές οι χώρες έχουν εξισορροπήσει την υψηλή ευημερία με την κοινωνική δικαιοσύνη και την βιωσιμότητα του περιβάλλοντος. Αυτό είναι το κλειδί της ευημερίας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία του σήμερα. Ισως περισσότερα μέρη του κόσμου - και ιδίως οι νέοι άνθρωποι του κόσμου - θα αρχίσουν να αναγνωρίζουν αυτή τη νέα πραγματικότητα.

 *Καθηγητής Οικονομικών και Διευθυντής του Earth Institute στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Είναι επίσης ειδικός σύμβουλος του γγ του ΟΗΕ για τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας.

πηγή