Η ανώδυνη διαμαρτυρία της αποχής

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ

Αξιοσημείωτο, αλλά όχι πρωτοφανές υπήρξε το υψηλό ποσοστό της αποχής στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, καθώς απείχε το 39% των ψηφοφόρων. Περιφερειακές εκλογές δεν έχουν προϋπάρξει για να γίνουν συγκρίσεις ομοειδών εκλογών. Ετσι θα αρκεστούμε να σημειώσουμε ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2009 η αποχή είχε ανέλθει στο 29% του εκλογικού σώματος, ενώ στις ευρωεκλογές του ίδιου χρόνου, του 2009, το ποσοστό της αποχής είχε εκτιναχθεί στο 47%, το οποίο αποτελεί και πανελλήνιο ρεκόρ μέχρι τώρα. Στα μεγάλα αστικά κέντρα το ποσοστό αποχής ήταν ακόμη υψηλότερο - 57% στον Δήμο Αθηναίων και 54,5% στον Πειραιά, αλλά και 46% στη Θεσσαλονίκη.

Οι δημοσιογράφοι και οι κοινωνιολόγοι λατρεύουν την αποχή. Τους δίνει την ευκαιρία να γράψουν πάμπολλα άρθρα και να εκφωνήσουν διαλέξεις με θέματα όπως π.χ. η αποξένωση των πολιτών από τα κόμματα, η κρίση του αντιπροσωπευτικού συστήματος και άλλα παρόμοια.

Τα κόμματα, αντιθέτως, υποκρίνονται μεν ότι προβληματίζονται, αλλά στην πραγματικότητα αδιαφορούν για την έκταση της αποχής, ενώ η εκάστοτε κυβέρνηση... χαίρεται! Γνωρίζει ότι οι περισσότεροι από όσους απείχαν θα την καταψήφιζαν αν προσέρχονταν στις κάλπες, οπότε δικαίως χαίρεται και πανηγυρίζει διακριτικά για όσους αποφάσισαν να μείνουν σπίτι τους!

Οσο για τα περί «κρίσης του συστήματος» κ.λπ., τα κόμματα αυτά τα «ακούν βερεσέ»! Καθώς η αποχή είναι στην τεράστια πλειονότητά της πράξη κατώτερου πολιτικού επιπέδου (ελάχιστες δεκάδες χιλιάδες είναι τα άτομα που πιστεύουν ότι οι εκλογές δεν δίνουν λύσεις και συμμετέχουν ενεργά σε άλλες πολιτικές δραστηριότητες), υπόκειται σε τεράστιες διακυμάνσεις ανάλογα με το είδος των εκλογών και τις συνθήκες.

Ετσι, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2009 η αποχή έφτασε στο ύψος - ρεκόρ του 47%, αλλά μόλις τέσσερις μήνες αργότερα, στις βουλευτικές του Οκτωβρίου του 2009, έπεσε κατά... 20 (!) σχεδόν εκατοστιαίες μονάδες, στο 29%! Τι συμπέρασμα βγάζει κανείς απ’ αυτό; Οχι βεβαίως για «κρίση του συστήματος», αλλά για ανυποληψία των ευρωεκλογών και του ευρωκοινοβουλίου.

Το πολύ πολύ που έχουμε να συζητήσουμε και να αναλύσουμε, λοιπόν, είναι ένα αυξημένο ποσοστό αποχής κατά 10% το μέγιστο, το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου είναι βέβαιο ότι θα ψηφίσει στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Η αποχή έχει σημασία επικίνδυνη για τα κόμματα μόνο αν αποτελεί προάγγελο κοινωνικής έκρηξης εκείνων που δεν προσήλθαν στις κάλπες. Εκτιμάται ότι ένα αξιόλογο τμήμα όσων δεν προσήλθαν είναι νέοι από 18 έως 35 ετών, οι περισσότεροι των οποίων βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Αυτή η κοινωνική ομάδα είναι όντως δυνάμει απειλητική για τα κόμματα του κατεστημένου, σε περίπτωση που πραγματικά συμμετάσχει σε κάποια κοινωνική έκρηξη δυσφορίας. Μόνο σε αυτή την περίπτωση, όμως. Αν δεν εξεγερθεί, είναι κι αυτή αδιάφορη για το πολιτικό σύστημα.

Ενα μεγάλο μέρος αυτού του πρόσθετου 10% της αποχής σε σχέση με τις περυσινές βουλευτικές εκλογές, είναι συνειδητό έργο της παρέμβασης του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου. Αποτελεί επιτυχία του για την οποία είναι οπωσδήποτε ικανοποιημένος.

Η ερμηνεία αυτού του ισχυρισμού είναι απλή. Στην αρχή, ένα ποσοστό ακόμη και 15% ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ στην Αττική που διαφωνούν με το Μνημόνιο κατευθύνθηκαν προς τον Αλέξη Μητρόπουλο, σηματοδοτώντας μια βαθιά «αντιμνημονιακή» ψήφο. Στη συνέχεια η ψήφος αυτή υποβαθμίστηκε σε πολύ πιο «ρηχή» ψήφο ίδιας κατεύθυνσης προς τον Γιάννη Δημαρά. Τέλος, κάτω από την πίεση του διλήμματος που έθεσε ο πρωθυπουργός, η ψήφος αυτή εκφυλίστηκε σε αποχή, η οποία επέτρεψε να πεταχτεί με άνεση έξω από τον δεύτερο γύρο και ο Γ. Δημαράς.

Ενα τμήμα της πρόσθετης αποχής, λοιπόν, οφείλεται στους πιο άτολμους και ταλαντευόμενους από τους διαφωνούντες με το Μνημόνιο ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι φυσικά κάθε άλλο παρά κίνδυνο για τη σταθερότητα του συστήματος συνιστούν.

Αντιθέτως, αξιοπρόσεκτο και ιδιαίτερης πολιτικής σημασίας είναι το 6,55% των άκυρων ψηφοδελτίων που ρίχτηκαν πανελλαδικά στις κάλπες, το οποίο όντως αποκαλύπτει οργή των ψηφοφόρων που τα έριξαν. Μάλιστα, τα άκυρα μαζί με τα λευκά ανέρχονται στο όντως πρωτοφανές ποσοστό του 9,1% αντί του συνήθους 2,5% με 3% το πολύ. Ευνοείται πως ούτε αυτοί οι ψηφοφόροι επηρεάζουν την έκβαση των εκλογών καθ’ οιονδήποτε τρόπο.

«ΕΚΟΝΟΜΙΣΤ»
Η αποχή έσωσε τον Γ. Παπανδρέου

Ανακουφισμένο είναι το συντηρητικό βρετανικό περιοδικό «Εκόνομιστ» σε άρθρο του για την έκβαση των αυτοδιοικητικών εκλογών στην Ελλάδα. «Πλήθη ολόκληρα έμειναν σπίτι» είναι ο χαρακτηριστικός τίτλος της ανάλυσης και κατηγορηματικό το συμπέρασμα του περιοδικού: «Χάρη στους ψηφοφόρους που κατάπιαν την ενόχλησή τους και απείχαν, ο κ. Παπανδρέου και η κυβέρνησή του κέρδισαν περισσότερο χρόνο για να κάνουν τις μεταρρυθμίσεις να δουλέψουν», υπογραμμίζει χωρίς περιστροφές. Δεν παραλείπει να προσθέσει ότι «με το 40% των ψηφοφόρων να επιλέγουν την αποχή, δεν ήταν ακριβώς η ψήφος εμπιστοσύνης, στην οποία είχε ελπίσει ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου».

πηγή