Η μάχη του Στειρίου ( 10 Ιουνίου 1944) και το κάψιμο του χωριού (24 Ιουνίου 1944)

Η μάχη του Στειρίου ( 10 Ιουνίου 1944) και το κάψιμο του χωριού  (24 Ιουνίου 1944) αποτελούν ένα από τα αγνοημένα ολοκαύτωμα της Βοιωτίας και κατέχουν ξεχωριστή θέση στο γίγνεσθαι της νεότερης ιστορίας της πατρίδας μας και της περιοχής μας.

 ( Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι ).

Το 1943 εντείνεται ο απελευθερωτικός αγώνας και η αντίσταση του ελληνικού λαού εναντίον των γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων κατοχής.
Το γερμανικό μέτωπο αρχίζει να καταρρέει. Οι Γερμανοί θέτουν σε εφαρμογή τη χιτλερική αρχή της «αλληλέγγυας ευθύνης» και διαπράττουν φρικιαστικά εγκλήματα σε βάρος άμαχων κυρίως πληθυσμών της πατρίδας μας, με στόχο να κάμψουν το αγωνιστικό και αντιστασιακό φρόνημα τους.
Στα τρομοκρατικά τους σχέδια εντάσσονται οι μαζικές εκτελέσεις, το κάψιμο πόλεων και χωριών, οι συλλήψεις, το ξεκλήρισμα των κατοίκων ολόκληρων περιοχών.

Θύμα αυτής της θηριωδίας έπεσε και το Στείρι για το οποίο οι φασίστες κατακτητές είχαν την πληροφορία ότι πολλοί κάτοικοι του χωριού ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας.

Η πρώτη απόπειρα εναντίον του Στειρίου έγινε την 10^η Ιουνίου του 1944, αλλά στην θέση Λιθαράκι, περιοχή του Στειρίου, διεξήχθη η νικηφόρα μάχη του Στειρίου (μεταξύ του 11ου Λόχου του ΙΙΙ/34 τάγματος ΕΛΑΣ και Γερμανών SS οι οποίοι κατευθυνόντουσαν προς το Στείρι με σκοπό να κάνουν τα ίδια όπως και στο Δίστομο βιαιοπραγίες, αρπαγές, συλλήψεις και δολοφονίες αμάχων για την τρομοκράτηση του πληθυσμού) με οδυνηρές απώλειες για τους Γερμανούς αλλά και για τον άμαχο και αθώο πληθυσμό του Διστόμου, ενώ το Στείρι προσωρινά γλίτωσε.

Μετά από δυο εβδομάδες, το Σάββατο της 24^ης Ιουνίου 1944, οι Γερμανοί επανήλθαν με δυνάμεις  που είχαν διαταχθεί από την Λιβαδειά και την Άμφισσα να ολοκληρώσουν αυτό που είχανε αφήσει στην μέση την 10^η Ιουνίου.

Σας παραθέτω τις γραπτές αναμνήσεις - μαρτυρίες του Χρήστου Αθ. Πάστρα και Λουκά Γεωρ. Τράκη.

« Στις 24 Ιουνίου 1944 οι Γερμανοί κάνανε την τελευταία επιδρομή προς το Στείρι και το Κυριάκι. Οι Γερμανοί που ερχόντουσαν από την Άμφισσα περνώντας από την Αράχωβα επιτάξανε  μουλάρια μαζί με τους ιδιοκτήτες για την επιχείρηση τους εναντίον των κατοίκων του Στειρίου και του Κυριακίου. Ένα τμήμα Γερμανών κατευθύνθηκε προς το Κυριάκι από τον ελαιώνα του Οσίου Λουκά στην θέση Αϊλουκαΐτικο ή Σιδηροκαφκιό στην κολάδα του αρχαίου Φωκικού Μεδεώνα ,περιοχή σήμερα της μονής του Οσίου Λουκά.

 Κοντά το μεσημέρι εμφανίστηκε μια φάλαγγα Γερμανών στην θέση Βερβά Διστόμου. Οι αντάρτες του Ελλάς είχαν στρατοπεδεύσει στην θέση Κατουρλίθρες Στειρίου. Μόλις πήραν την πληροφορία για την εμφάνιση των Γερμανών ήλθαν στο χωριό και οχυρώθηκαν πάνω από τις αμυγδαλιές του Ν. Τσεκούρα ( Πορδάλα ) στην Σκαριτσά. Μόλις οι Γερμανοί έφτασαν στα πρώτα σπίτια του χωριού άρχισε η μάχη. Οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει το χωριό φοβούμενοι μήπως γίνει σφαγή όπως στο Δίστομο. Κατά την διάρκεια της μάχης κάηκαν οι θημωνιές στα Κάτω Αλώνια. Οι αντάρτες οπισθοχώρησαν και οι Γερμανοί εισήλθαν στο χωριό τοποθετώντας φυλάκια στο Προφήτη Ηλία.

Από την θέση Αλωνάκια οι αντάρτες πάλι έβαλαν πυρ εναντίον των Γερμανών, στην συνέχεια οπισθοχωρώντας προς το Μεγάλο Χωράφι στη θέση  Κιάφα του Κατή δέχτηκαν βολές από  Γερμανούς από την θέση Λαζαρεΐκα και κατευθύνθηκαν προς το Βοστήνι. Στις 25 Ιουνίου οι Γερμανοί έβαλαν φωτιά στο χωριό και κάηκαν τα σπίτια των : Νικολάου Παπαδημητρίου ( Κολέτσος ) Αθανασίου Παπαδημητρίου, Συμεών Ζάκκα, Δήμου Ζάκκα, Ηρακλή Μπέλλου, Νίκου Παπαδημητρίου ( Ντούλας ), Βασίλη Σκλήρη, Γεωργίου Μπελίτσα ( Πούλος ) Γεωργίου Μπελίτσα ( Τουρτούρης ), Σπύρου Αργυρίου , Αθανασίου Μπέλλου (Κανακόγιαννος ) Ευθυμίου Παπαιωάννου ( Μακρής ) των Παπαγιαννέων, των Μπελλέων, των Βλαχέων ,του Λουκά Μπελίτσα και τον αχυρώνα του Δημητρίου Λαγού ( Δράκος). Στις 26 Ιουνίου έφυγαν οι Γερμανοί και δεν τους ξαναείδαμε πάλι ».